Position paper: Herstelmaatregelen nodig voor toegankelijke zorg en welzijn

RegioPlus, het landelijke samenwerkingsverband van regionale werkgeversorganisaties in zorg en welzijn, maakt zich grote zorgen over de onbedoelde gevolgen van het onder de vorige minister gevoerde arbeidsmarktbeleid. Of beter gezegd: het gebrek aan (lange termijn) arbeidsmarktbeleid.

Daarnaast vergroot de opschorting van het aanvullende zorg en welzijn akkoord (IZA/AZWA) de zorgen die we al hadden. Tegelijk is er met het aantreden van de nieuwe minister van VWS een kans om de maatschappelijk onwenselijke gevolgen van het ingezette beleid te beperken. Structureel blijven investeren in het behoud van voldoende vakmensen is essentieel om zorg en welzijn te kunnen blijven leveren.

Blijven opleiden buiten het ziekenhuis van belang

Investeren in zorgtechnologie in het algemeen en in AI in het bijzonder is van belang, maar is geen panacee voor het aanpakken van het personeelstekort.

Zorg en welzijn leveren is mensenwerk. Nu het AZWA wordt opgeschort en eerder al de TAZ-middelen zijn weggestreept (130 miljoen euro) en er fors wordt bezuinigd op regionaal arbeidsmarktbeleid (-20 miljoen euro) en het SectorplanPlus abrupt stopt per eind december 2025, is er feitelijk geen arbeidsmarktbeleid meer dat zich richt op het opleiden van professionals buiten de ziekenhuizen. En dat terwijl vooral buiten het ziekenhuis de zorgvraag grotendeels moet worden opgevangen door regionale transformatie.

Onze dringende oproep is om, nu het AZWA voorlopig van de baan is (en gereserveerd jaarlijks budget van 185 mln. euro vrijvalt), wel te investeren in opleiden en in regionaal arbeidsmarktbeleid, zodat het personeelstekort niet onnodig exponentieel stijgt de komende twee jaar. Dit kan aan de hand van de volgende twee (tijdelijke) herstelmaatregelen:

1. Maatregel Opleiden: stel in 2026 en 2027 jaarlijks 185 mln. euro beschikbaar voor opleiden buiten het ziekenhuis. De uitvoering hiervan kan effectief en doelmatig door de huidige regeling SectorplanPlus (die aan het eind van dit kalenderjaar eindigt) te verlengen met twee jaar;
2. Maatregel Regionaal arbeidsmarktbeleid: het budget voor regionaal arbeidsmarktbeleid niet twee jaar lang te halveren (van 20 naar 10 miljoen euro per jaar), maar overeind te houden op het eerdere, structurele niveau van circa 20 miljoen euro per jaar, zodat gewerkt kan blijven worden aan de transformatie van werk in de regio en het personeelstekort niet onnodig verder oploopt.

Wat zeggen de prognoses

Uit prognoses van RegioPlus blijkt dat het gevoerde beleid het tekort aan medewerkers juist onbedoeld groter maakte. Onder andere door te stoppen met het landelijke arbeidsmarktprogramma TAZ, de middelen voor regionaal arbeidsmarktbeleid te halveren en het Stagefonds stop te zetten. Samen met de MBO Raad, Vereniging Hogescholen, ActiZ, VGN, V&VN en FNV schreven wij hierover eerder een brandbrief aan politiek Den Haag.

Ook publiceerden wij reeds eind vorig jaar een alarmerend position paper over extra tekorten als gevolg van dit beleid. Dit voorjaar deden wij onderzoek naar het zorgtekort als gevolg van het personeelstekort, de zogeheten omgekeerde prognose. Hieruit blijkt welke zorg en welzijn niet meer kan worden geleverd de komende tijd.