Het verhaal achter de cijfers

Gericht beleid begint met helder inzicht en overzicht. Arbeidsmarktdata vormen hiervan het fundament.

Op deze pagina vind je belangrijke landelijke arbeidsmarktcijfers van de sector zorg en welzijn. We nemen je mee in de actuele ontwikkelingen binnen de sector, en bieden handvatten om mogelijke arbeidsmarktgerelateerde problemen aan te pakken of juist door te pakken op de positieve punten.

Wat valt ons op?

In het tweede kwartaal van 2024 werkten er afgerond 1,5 miljoen mensen in de sector zorg en welzijn. De instroom was 1,7% hoger dan 12 maanden eerder en ook de uitstroom was 1,7% hoger dan 12 maanden eerder. Omdat in absolute aantallen de instroom hoger was dan de uitstroom, was er positief saldo (24.650 professionals) en daarmee nog steeds een groei van de sector zichtbaar.

Er is tegelijkertijd wel een afname zichtbaar in het totaal aantal instromers op zorg- welzijnsopleidingen, vooral op het mbo, maar ook hbo- en wo-niveau (opleidingsjaar ’23-’24). Bijna de helft stroomt in op mbo-niveau.

Niet alle medewerkers waren daadwerkelijk aan het werk: 7,2% zat vanwege kort of langdurig verzuim thuis in het tweede kwartaal van 2024. Dat is een kleiner aandeel dan het aandeel in het eerste kwartaal (resp. 7,8%). Om seizoeneffecten te vermijden in de cijfers, kijken we ook naar het gemiddelde verzuimpercentage van de laatste vier kwartalen. Het gemiddelde verzuimpercentage liet een lichte stijging zien van 0,1% naar 7,4%.

Er waren in dit tweede kwartaal 68.150 onvervulde vacatures in de sector zorg en welzijn. In het eerste kwartaal van 2024 was het aantal openstaande vacatures al hoger dan ooit gemeten en dat was in het tweede kwartaal een nog hoger aantal.

Wat betekent het?

De kwartaalcijfers zijn een reflectie van de stijgende zorgvraag: de vraag naar zorgprofessionals is groter dan eerder gemeten. Hoewel de sector nog steeds groeit en er dus nog wel goed in slaagt om nieuw personeel aan te trekken, is dit niet langer voldoende.

Wederom was het aantal openstaande vacatures licht toegenomen tot ‘recordhoogte’: niet eerder waren er zoveel openstaande vacatures gemeten. Ondanks een toename van het aantal medewerkers wordt het gat tussen vraag en aanbod steeds groter. Verontrustend is tevens de verdere daling van de instroom in de opleidingen. Dit bevestigt dat de sector te maken heeft met permanente krapte, wat ook zorgt voor een continue hoge werkdruk voor de werkenden. Daar moet aandacht voor zijn.

Het is voor werkgevers belangrijk om zich naast het aantrekken van gekwalificeerd personeel vooral te focussen op het behoud van personeel. Personeel in brede zin: werknemers maar ook ingehuurd personeel. De onzekerheid rondom en handhaving van de schijnzelfstandigheid van zzp’ers zorgt ervoor dat zzp’ers overwegen terug te gaan in loondienst. Juist door dus ook de zzp’ers al nauw te binden aan de organisatie en de sector, kun je ervoor zorgen dat ze graag blijven (in loondienst).

Dit vraagt van werkgevers het kennen van en waar mogelijk tegemoet komen in de wensen en behoeften van het personeel om te voorkomen dat ze de organisatie, branche of zelfs de sector verlaten.  

Wat doen we eraan?

De permanente personeelstekorten en de stijgende zorgvraag zetten druk op de continuïteit en kwaliteit van de zorg. RegioPlus ziet de problemen op de arbeidsmarkt in zorg en welzijn als een gezamenlijke maatschappelijke opgave die alleen kan worden opgelost als werkgevers, professionals en burgers samenwerken. Dit vraagt van werkgevers om anders te denken en te handelen: werkgevers moeten het werk vernieuwen en aantrekkelijker maken. Banen moeten worden aangepast op mensen, niet andersom.

Daarnaast is een transformatie van de sector nodig. Dit vraagt om modern, innovatief werkgeverschap. RegioPlus pleit hierbij voor sterkere regionale samenwerking tussen werkgevers, bijvoorbeeld in de vorm van regionaal werkgeverschap. Gezamenlijk hebben werkgevers en andere stakeholders (onder andere onderwijs, gemeenten) de kracht om impact te maken: individueel is dit een lastige opgave. Door modern werkgeverschap wordt er meer perspectief geboden aan professionals, en kunnen ze niet alleen baanzekerheid maar ook loopbaanzekerheid verkrijgen. Zo wordt de instroom in de sector vergroot en de uitstroom juist beperkt.

Beter beleid dankzij data

RegioPlus verzamelt en analyseert grote hoeveelheden data om grip te hebben en houden op de arbeidsmarkt zorg en welzijn. Dit doen we door samen te werken met het landelijke onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) en actief mee te denken met het vernieuwen en verbeteren van het datawarehouse voor Zorg en Welzijn van CBS, maar ook door geanonimiseerde macrodata op het niveau van functies van het PensioenFonds Zorg en Welzijn (PFZW) te analyseren. Op deze manier zijn de regionale werkgeversorganisaties en RegioPlus continu op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen en ondersteund met het Prognosemodel Zorg en Welzijn ontwikkeld door ABF Research in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Projecten