Het verhaal achter de cijfers

Gericht beleid begint met helder inzicht en overzicht. Arbeidsmarktdata vormen hiervan het fundament.

Op deze pagina vind je belangrijke landelijke arbeidsmarktcijfers van de sector zorg en welzijn. We nemen je mee in de actuele ontwikkelingen binnen de sector, en bieden handvatten om mogelijke arbeidsmarktgerelateerde problemen aan te pakken of juist door te pakken op de positieve punten.

Wat valt ons op?

In het eerste kwartaal van 2024 werkten er afgerond 1,5 miljoen mensen in de sector zorg en welzijn. Dat is een groei van 1,8% ten opzichte van 12 maanden eerder. In hetzelfde kwartaal stroomden er 26.240 medewerkers meer in dan er medewerkers uitstroomden.

Er is tegelijk wel een afname zichtbaar in het totaal aantal instromers op zorg- welzijnsopleidingen, vooral op het mbo, maar ook hbo- en wo-niveau (opleidingsjaar ’23-’24). Bijna de helft stroomt in op mbo-niveau.

Niet alle medewerkers zijn daadwerkelijk aan het werk: 7,8% zat vanwege kort of langdurig verzuim thuis in het eerste kwartaal van 2024. Wanneer we kijken naar het gemiddelde verzuimpercentage van de laatste vier kwartalen zien we wel een daling. Er zijn 67.600 onvervulde vacatures in de sector zorg en welzijn. In het eerste kwartaal van 2024 waren er daarmee meer openstaande vacatures dan een jaar ervoor en meer dan eerder gemeten.

Wat betekent het?

De cijfers tonen een licht positieve ontwikkeling op het binden en boeien van mensen. Het aantal zorgprofessionals groeit, en het voortschrijdend verzuim daalt voorzichtig: er zijn dus meer professionals productief inzetbaar dan voorheen. De sector is de afgelopen jaren continu gegroeid omdat er ieder jaar meer instroom is van de medewerkers dan uitstroom. Sinds dit jaar kunnen we spreken van 1,5 miljoen medewerkers in zorg en welzijn.

Aan de andere kant is ook het aantal ontstane en openstaande vacatures licht toegenomen tot ‘recordhoogte’: niet eerder zijn er zoveel ontstane en openstaande vacatures gemeten. Ondanks een toename van het aantal medewerkers wordt het gebied tussen vraag en aanbod steeds groter. Verontrustend is tevens de verdere daling van de instroom in de opleidingen. Dit bevestigt dat de sector te maken heeft met permanente krapte, wat ook zorgt voor een continue hoge werkdruk voor de werkenden. Daar moet aandacht voor zijn.

Het is voor werkgevers belangrijk om zich naast het aantrekken van gekwalificeerd personeel vooral te focussen op het behoud van personeel. Dit vraagt om het kennen van en waar mogelijk tegemoet komen in de wensen en behoeften van medewerkers om te voorkomen dat ze de organisatie, branche of zelfs de sector verlaten. Een goed personeelsbeleid, een optimale strategische personeelsplanning, het bieden van zeggenschap aan medewerkers en het aantrekken van goede managers zijn belangrijke aspecten in het behoud van medewerkers.

Wat doen we eraan?

De permanente personeelstekorten en de stijgende zorgvraag zetten druk op de continuïteit en kwaliteit van de zorg. RegioPlus ziet de problemen op de arbeidsmarkt in zorg en welzijn als een gezamenlijke maatschappelijke opgave die alleen kan worden opgelost als werkgevers, professionals en burgers samenwerken. Dit vraagt van werkgevers om anders te denken en te handelen: werkgevers moeten het werk vernieuwen en aantrekkelijker maken. Banen moeten worden aangepast op mensen, niet andersom.

Daarnaast is een transformatie van de sector nodig. Dit vraagt om modern, innovatief werkgeverschap. RegioPlus pleit hierbij voor sterkere regionale samenwerking tussen werkgevers, bijvoorbeeld in de vorm van regionaal werkgeverschap. Gezamenlijk hebben werkgevers en andere stakeholders (onder andere onderwijs, gemeenten) de kracht om impact te maken: individueel is dit een lastige opgave. Door modern werkgeverschap wordt er meer perspectief geboden aan professionals, en kunnen ze niet alleen baanzekerheid maar ook loopbaanzekerheid verkrijgen. Zo wordt de instroom in de sector vergroot en de uitstroom juist beperkt.

Beter beleid dankzij data

RegioPlus verzamelt en analyseert grote hoeveelheden data om grip te hebben en houden op de arbeidsmarkt zorg en welzijn. Dit doen we door samen te werken met het landelijke onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) en actief mee te denken met het vernieuwen en verbeteren van het datawarehouse voor Zorg en Welzijn van CBS, maar ook door geanonimiseerde macrodata op het niveau van functies van het PensioenFonds Zorg en Welzijn (PFZW) te analyseren. Op deze manier zijn de regionale werkgeversorganisaties en RegioPlus continu op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen en ondersteund met het Prognosemodel Zorg en Welzijn ontwikkeld door ABF Research in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Projecten